Spis miejsc kanonicznych

Jeden ze skuwających szczyty lodowców wyciągnął swoje ramię wyjątkowo daleko w dół. Znalazł się na tyle nisko, aby dotarcie do niego nie było misją samobójczą. Lodowy jęzor jest pokryty szczelinami i rozpadlinami, sam spacer po jego oślepiająco białej powierzchni wymaga dużej ostrożności. Jednakże sam jego koniec latem topi się i drastycznie skraca, tworząc krystalicznie czyste, zimne jeziorko z dnem pokrytym żwirem nanoszonym przez lata. Bryły zbitego śniegu w efektowny sposób odrywają się od głównej masy i spadają do zbiornika. Można również dostać się pod lodowiec i podziwiać wyjątkowe, błękitne groty wyrzeźbione przez coroczne zmiany temperatury, którym podlega ten niezwykły twór natury.

W górach na północy, pomiędzy wysokimi szczytami i kamienistymi stokami znajduje się niewielka wyżyna. Gleba jest tu skalista i mało urodzajna, co mocno ogranicza różnorodność roślin. Gdzieniegdzie znaleźć można jedynie karłowate drzewka i krzewinki, wystające poza równą linię łagodnych pagórków. Te gęsto porasta chrobotek, mchy oraz wytrzymałe turzyce. Ziemia przez większość roku skuta jest wieczną zmarzliną. Można tu spotkać jedynie najlepiej przystosowane zwierzęta, głównie niewielkie jak choćby biały zając, lis, gronostaj czy lemingi. Latem przybywają w te okolice stada reniferów, co czyni z niej doskonałe miejsce do polowań dla większych drapieżników. Zimą natomiast tundra zasypana jest grubą warstwą śniegu i smagana licznymi zamieciami.

Pomiędzy przyprószonymi wieczną bielą, zębatymi szczytami północnych gór znajduje się szmaragdowa połać trawy. Ta hala wiosną wybucha życiem, w mig porasta krokusami, a później pokrywa się soczystymi, zielonymi łanami i kwieciem we wszystkich barwach tęczy. Źdźbła i łodygi nieustannie kołyszą się na chłodnym wietrze i korzystają z ostrego blasku Słońca, który krótko będzie je grzał, nim znów nadejdą mrozy, a cała okolica ukryje się pod półmetrową pierzyną ze śniegu. Z ulotnego sezonu wegetacyjnego korzystają nie tylko rośliny chcące wydać nasiona. Na łąkę przybywają również kozice i gryzonie (w tym świstaki). Błękitne niebo nieraz przecina sylwetka polującego na nie orła.

Gęsty, sosnowy las daleko na północy. Zamarzniętą ziemię pokrywają mchy i porosty, wystające spośród grubej warstwy ściółki z martwych igieł i suchych gałęzi. Strzeliste drzewa o prostych pniach sięgają wysoko w niebo, rozpościerając w różne strony swoje chude gałęzie, okryte zimno-zielonym igliwiem. Dla niewprawnego obserwatora wszystkie one są łudząco do siebie podobne. Zimny wiatr ponuro wyje wśród wysoko kołyszących się koron i wykrotów w ziemi - pozostałościach po gwałtownej, wiosennej pogodzie. Zimą cieńsze lub grubsze warstwy śniegu zalegają podłoże, a szron i sople oblepiają każdy krzak i drzewo. Okolicę przemieszają stada łosi oraz reniferów. Pełno tu też małych padlinożerców czyhających na ofiary srogiego klimatu. Latem w borze robi się zielono, przybywa zwierząt skuszonych osłoną lasu.

W głębi lasu, wśród gęsto rosnących drzew znajduje się znacznej wielkości jar. Od brzegów aż po dno wyściełają go gęste zarośla, kępy paproci i mchów, a stoki porastają smukłe świerki oraz sosny. Na samym dole wije się płytki, warki potok, często spływając małą kaskadą i cicho szemrząc między gładkimi kamieniami. Woda w nim najpewniej pochodzi z górskich szczytów, gdyż jest bardzo zimna i krystalicznie czysta. Dzięki ziemi i zwartej ścianie lasu miejsce to osłonięte jest od wiatru, stanowi także uczęszczany szlak różnych gatunków zwierząt. Pod kamieniami i zwalonymi pniami małe stworzenia mogą znaleźć kryjówkę, większe zaś - dobrą przekąskę. Nad ranem aż do południa utrzymuje się w powietrzu mleczna mgła, która zimą szybko zamienia się w szron, pięknie zdobiąc okolicę błyszczącymi kryształami.

Tak naprawdę jest jednym z wielu źródeł z jakich rzeka czerpie swe wody. To konkretne bije z wąskiego, zielonego jaru w zachodniej części Północnych Gór i jest największym ze wszystkich. Krystalicznie czysta woda wypływa spod zawału omszałych skał pośrodku sosnowego gaju i bystrą kaskadą podąża ku dolinom. Potok zbyt mały jest dla ryb, lecz drobne stawonogi i mięczaki czują się w nim świetnie, a z tego korzysta cała gama małych drapieżców jak choćby pluszcz. Poza tym Źródło nie zamarza zimą, stanowi więc wtedy cenny wodopój i często jest odwiedzane przez większe zwierzęta.

W okolicach zachodniego końca Tajgi rzeka wije się wśród usłanych kamieniami wzgórz niczym wielki, gruby wąż. Nurt jest tu szybki i wartki, głośno szorując po wygłaskanych kamieniach. Woda obija się o sterczące z brzegów, ostre skały lub bezustannie podmywa rosnące w miękkiej ziemi drzewa. Wokół koryta rozciągają się gęste zarośla jeżyn i jagód. Szuwary są niewielkie, a czasem brak ich zupełnie, z obu stron zaś resztki tajgi otulają rzekę wiecznie zieloną osnową drzew iglastych. Często spotyka się tu różnorakie zwierzęta, w tym też zwabione owocami niedźwiedzie.

W samym centrum krainy rzeka zasilona zimnymi wodami pochodzącymi z północnych szczytów łączy się z mętnym, potężnym dopływem biegnącym ze Starej Puszczy. Potem zaś biegnie ku górom na południu. W owym zlewisku dwóch odnóg utworzyła się mała, zalesiona wyspa. Dawni mieszkańcy tych ziem połączyli ją z lądem trzema mostami umożliwiającymi sprawną przeprawę przez rzeczne widły, każdy zaś skierowany jest w inną stronę - jeden na północ, jeden na wschód, jeden na zachód. Ich konstrukcja jest prosta, złożona z mocnych lin i desek podwieszonych nad powierzchnią wody. Jak nietrudno się domyślić, wszystko to chybocze na wietrze i dźwięcznie skrzypi. Mimo to chyba lepiej pobujać się, niż być zmuszonym płynąć...

W bliskim sąsiedztwie Starej Puszczy rzeka znacznie zwalnia swój bieg i leniwie rozlewa się w płaskim korycie, zataczając szeroki łuki. Równą powierzchnię pokrywają setki drobniutkich fal, a w powietrzu nierzadko unosi się mgła. Płaskie brzegi porastają szuwary i łęgi, mocno podtapiane przy silnych deszczach, wśród których brodzą posiwiałe czaple. Wiele drzew upadło do wody, ich szczątki unoszą się na wodzie. W błocie znaleźć można żółwie, żaby i ślimaki, a czasem trafi się i nora wydry. Od wewnętrznej strony zakola widnieje natomiast długa plaża, usłana okrągłymi kamykami i drobnym piaskiem. Teren jest urodzajny w rośliny i zwierzęta, przez co stanowi doskonałe i niewymagające miejsce do polowań.

To tutaj spływa większość strumieni i potoków, jakie oddzielają się od rzeki. Rozgałęziają się, omijając wystrzępione skały, tworząc plątaninę niczym pajęcza sieć. Ziemia nie jest w stanie przyjąć takiej ilości wody, przez co robi się miękka i grząska. Cały ten obszar usiany jest cienkimi strugami, zarośniętymi stawami i trzęsawiskami. W błocie i pod powierzchnią brudnej wody roi się od płazów i węży. W powietrzu latają komary, muchy i ważki zwabione wilgocią i szczątkami pechowych zwierząt. Jeśli nie zna się bezpiecznych ścieżek, bardzo łatwo utonąć w ssącym bagnie. Gęsta, biała niczym mleko mgła wisząca nad ziemią praktycznie przez całą dobę dodatkowo ogranicza widoczność.

Jedna z odnóg rzeki omija okoliczne bagna, inne spływają stamtąd i wijąc się wśród falistych pagórków wrzosowiska, docierają razem do depresji. Tam rozlewają się szeroko, tworząc wielkie płaskie jezioro, którego gładka niczym stół powierzchnia od czasu do czasu marszczy się lekko od łagodnego wiatru równiny. Nieregularny brzeg jeziora niknie łagodnie między niskimi szuwarami i kępami traw. Te zaś stanowią doskonałe schronienie dla wszelkiej maści małych stworzeń, od żab, poprzez wydry, do ptaków brodzących. Spokojna okolica zapewnia chwilę wytchnienia, a także stosunkowe bezpieczeństwo, bowiem na płaskiej przestrzeni wokół wody drapieżnikom bardzo trudno znaleźć odpowiednią kryjówkę i podejść zwierzynę.

Po wschodnim brzegu rzeki leży duża połać lekko pofalowanego terenu. Równinę tą porastają przeróżne trawy, zioła i kwiaty, z tego też powodu jest doskonałym miejscem, jeśli ktoś takowych szuka. Wśród wszystkich zdecydowanie przeważa wrzos, na jesień cała okolica rumieni się od jego kwiatów. Nad ranem i aż do późnego popołudnia utrzymują się tutaj gęste mgły, zasnuwając krajobraz delikatnym całunem. Granie świerszczy i trele polnych ptaków tworzą przyjemne dla ucha połączenie. Z traw wystają czubki ostrych skał i kamieni, a tu i ówdzie rosną iglaste krzewy i młode drzewka. Jeleniowate i zające często przychodzą w te okolice, by obgryzać ich korę oraz czubki.

Piaski stanowią średniej wielkości półpustynię. Położone u samych stóp Południowego Pasma są regularnie zasypane zmiatanym z gór rdzawo-szarym pyłem. Z tego powodu niewiele jest tu roślin, a jeszcze mniej zwierząt. Wśród tych drugich spotkać można głównie jaszczurki i wszelkie robactwo. Jak okiem sięgnąć zalegają większe i mniejsze ceglaste wydmy, sporadycznie przyozdobione suchymi trawami czy krzewami, a błękitne niebo wyraźnie rysuje linię horyzontu. Choć deszcze spadają tu częściej niż w samych górach, to jednak podłoże jest nazbyt jałowe, by utrzymać przy życiu bujniejszą florę. Ciepły porywisty wiatr łatwo unosi lekkie drobinki pyłu, tworząc burze piaskowe.

W miejscu, gdzie Stara Puszcza graniczy z równinami, las jest znacznie rzadszy i jaśniejszy. Można tu trafić na ścieżki wydeptane przez zwierzęta powracające z miejsc żerowania na spoczynek w leśnych ostępach. Między drzewami rośnie wysoka trawa, krzewy oraz cieniolubne paprocie. Wśród drzew dominują smukłe brzozy i sosny. Tu i ówdzie spoczywa zbielały pień powalony przez wichurę albo samotny, łysy kamień spełniający rolę punktu obserwacyjnego. Łatwo stąd kontrolować równiny, ze skraju lasu widać nawet odległy kontur zamku.

Stanowi serce całej puszczy. Gęsto rosnące rośliny mocno ograniczają pole widzenia, a rozłożyste korony drzew zasłaniają niebo, tworząc półmrok. Wszędzie walają się martwe i butwiejące pnie oraz obumarłe konary, spomiędzy których wyrastają młode siewki. Ziemia zryta jest korzeniami, w wielu miejscach podmokła, z grubych gałęzi zwisają pnącza i porosty. Ten leśny labirynt jest domem dla setek stworzeń, które z łatwością poruszają się po zdradliwym gąszczu, napełniając go gwarem swoich głosów. W runie leśnym znaleźć można zarówno smaczne jagody, jak i trujące owoce, kolczaste pnącza i wszelkiego rodzaju grzyby.

Strumienie spływają wśród zielonego gąszczu w jedno miejsce, tworząc zalesione bagna. Jest to piękna, lecz niebezpieczna okolica, zwłaszcza dla obcych. Nieostrożni łatwo mogą utonąć w grząskim gruncie, często dobrze ukrytym przez pokrywającą powierzchnię wody roślinność. Kwitnące nenufary pływają wśród glonów i sitowia, a korzenie mangrowców tworzą podwodne labirynty. Nad moczarami unosi się wilgotna woń butwiejącej roślinności. W powietrzu śmigają ważki, jętki i inne owady będące pokarmem dla tłumnie gniazdujących tu ptaków. Wprawne oko może w ciemnej toni dostrzec ławice ryb, a czasem spotkać można i bobra ostrzącego zęby na pniu drzewa.

Jest to swoiste połączenie z resztą świata - jedyne wejście do krainy, jeśli ktoś nie posiada skrzydeł. Wąski kanion o stromych, kamienistych brzegach przecina wszerz Południowe Pasmo. Jego płaskie dno prawie w całości wypełnia woda, rzeka przed wieloma wiekami wyznaczyła tędy swoje koryto. Okolica jest martwa, jeśli nie liczyć porastających sam brzeg, kusych zarośli. Z góry często lecą kamienie lub zsypuje się piasek gnany wiatrem, zasypując wszelkie wydeptywane ścieżki. Jak w całej okolicy, niewiele jest tu zwierząt. Głównie napotkać można jaszczurki, węże i gryzonie, zaś wysoko na niebie często da się zaobserwować krążących padlinożerców.

Na wschodzie dwa łańcuchy górskie nie przechodzą płynnie w siebie nawzajem, a tworzą osobliwe miejsce nazwane "pograniczem". Kamienista, górska ziemia przeplata się tu z połaciami rudego piachu, z podłoża wystają ostre, poszarpane wiatrem skały. Ten wieje tu przez większość czasu. Wśród szarotki i suchej trawy kwitną kaktusy, a jodły i kosodrzewina sąsiadują z niewielkimi, skalnymi grzybami. Zimą ziemia staje się zmarznięta na kość i pokrywa się cienką warstwą śniegu. W szparach i rowach zalegają często kałuże deszczówki lub rosy, które później szybko wysychają w gorących promieniach słońca. Szczególnie dobrze czują się tu małe zwierzęta, znajdując schronienie w licznych norach.

Znajduje się tu jedyne w okolicy, niewysychające źródło wody zdatnej do picia. Dzięki niemu w tej niewielkiej dolince obserwuje się największą różnorodność roślin i zwierząt w całych południowych górach. Na samym środku utworzyło się głębokie, wąskie jeziorko. Im dalej od brzegu, tym bardziej jest ono mętne. Dno z pewnością porastają glony i wodorosty. Wejść do doliny można tylko przez swoistą bramę stworzoną przez skalny łuk. Z innych stron otoczona jest ona stokami górskimi i olbrzymimi głazami. Rudy piach i skały mocno kontrastują z zielonymi krzewami, aloesem i trawą. To doskonałe miejsce na poszukiwanie drobnej zwierzyny, lecz należy też uważać na tę bardziej jadowitą. Wychudłe drzewa nie mają wiele liści, ale wśród załomów skalnych drobnej budowy wilk może znaleźć schronienie przed słońcem.